وقتی صحبت از خورشت هایی که با سبزیهای مختلف مثل گشنیز- تره- جعفری- اسفناج و ... و کلا خورشت سبزی دار می شود همه ما در ذهن خود اولین چیزهایی که به یاد می آوریم و می شناسیم قرمه سبزی- خورشت کرفس- خورشت آلو اسفناج و ...می باشد. شاید تعداد کمی از ایرنی ها با نام خورشت خوشمزه و ترش مزه ساق آشنایی داشته باشند. این خورشت بسیار لذیذ مخصوص استان گلستان می باشد و در میان مردم شهر گرگان نیز رایج است. نکته جالب توجه در مورد این خورشت این است که برخلاف بقیه خورشت ها که در تهیه انها از پیاز داغ استفاده می شود این خورشت خوشمزه فاقد پیاز داغ است.
این خورشت در ایام محرم بیشتر پخته می شود و با زرشک پلو برای وعده ناهار و یا با نان برای وعده شام سرو می شود. بیشتر برای وعده ناهار استفاده می شود.در برخی گویشهای شمالی به این خورشت ساک نیز گفته می شود.
مرحله اول تهیه خورشت ساق:
75 گرم لپه را از 24 ساعت قبل با آب ولرم خیس می کنیم تا نفخ لپه گرفته شود و نیز لپه موقع پخت زودتر بپزد. بعد از آن لپه را در آبکش می ریزیم. سپس یک قابلمه را پر آب می کنیم و روی شعله گاز می گذاریم وقتی آب به جوش آمد، لپه ها را داخل قابلمه می ریزیم و لپه ها را می جوشانیم (کف جمع شده روی آب لپه ها را نیز با ملاقه دور می ریزیم) درب قابلمه را می بندیم و اجازه می دهیم با شعله کم گاز، لپه ها بپزند.
مرحله دوم تهیه خورشت ساق:
200 گرم گوشت چرخ کرده بدون چربی و یا کم چرب را با یک عدد پیاز رنده شده به صورت ریز مخلوط می کنیم (آب پیاز حتما به صورت کامل گرفته شود). نمک فلفل را به مقدار دلخواه به گوشت و پیاز اضافه می کنیم و گوشت را ورز می دهیم. سپس ان را به مدت نیم ساعت داخل فریزر می گذاریم تا گوشت استراحت کند و موقع درست کردن وا نرود.
بعد از نیم ساعت گوشتها را از فریزر خارج می کنیم و با دست انها را به صورت توپهای گرد کوچک اندازه فندق در می آوریم (به صورت قل قلی) کوفته قل قلی های آماده شده را در 2 قاشق آرد برنج می غلتانیم سپس داخل یک تابه مقدار کافی کره می ریزیم وقتی کره ذوب و داغ شد گوشت های توپی را داخل کره در تابه تفت می دهیم و کاملا سرخ می کنیم تا بپزد. (برخی افراد برای اینکه گوشت قل قلی وا نرود به آن تخم مرغ اضافه می کنن و برخی افراد نیز کمی نان تست خشک و پودر شده داخل گوشت قل قلی می زنند که این کار دلبخواه است).
مرحله سوم تهیه خورشت ساق:
اسفناج و گشنیز را می شوریم و با ساطور روی تخته خرد می کنیم. سپس در یک تابه مقداری روغن مایع می ریزیم و تابه را روی شعله گاز قرار می دهیم و سپس سبزی ها را درون تابه تفت می دهیم. سبزی ها را زیاد تفت نمی دهیم تا خورشت ما تیره نشود و سبزی خواص و ویتامینهایش را از دست ندهد. (در شکل رایج این خورشت فقط از اسفناج استفاده می شود ولی چون با گشنیز این خورشت خوشمزه تر است من به دلخواه آن را اضافه می کنم).
مرحله چهارم تهیه خورشت ساق:
در داخل یک تابه کوچک کمی روغن مایع می ریزیم و ان را روی گاز می گذاریم. وقتی روغن خوب داغ شد 2 قاشق غذاخوری زردچوبه را داخل روغن می ریزیم و هم می زنیم و سپس زرد چوبه را در 1 ساعت آخر پخت لپه به قابلمه لپه به همراه سبزی های تفت داده شده اضافه می کنیم و اجازه می دهیم مزه مواد به هم خوب قاطی شود.
در نیم ساعت آخر پخت خورشت ساق گوشت های قل قلی را به خورشت اضافه می کنیم و اجازه می دهیم گوشتها در خورشت مزه دار شوند. سپس نمک و فلفل را به مقدار کافی به خورشت می زنیم و آب نارنج را نیز به خورشت اضافه می کنیم و مزه خورشت را می چشیم.
برای اینکه خورشت بهتر جا بیفتد و روغن بیندازد می توان کمی آرد به ان در 10 دقیقه آخر پخت اضافه کرد. وقتی آب خورشت کم شد و روغن انداخت خورشت آماده است. این خورشت بیشتر برای ناهار با زرشک پلو و سالاد و ماست و زیتون خورده می شود.
